TIẾNG SÓNG BIỂN TRÊN MÂM CƠM NGƯỜI DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Bữa cơm Việt truyền thống của cư dân đồng bằng sông Cửu Long thường có cơm, rau, cá. Cá là loài thủy sản tiêu biểu mà người Việt thích ăn, ăn hàng ngày. Ngoài cá, người Việt còn mê ăn tôm, cua, ốc, hến, ngao, sò, trai… Từ cá và những loại thủy sản khác, người Việt chế ra ra nước mắm và các loại mắm. Thiếu mắm thì không thể thành bữa cơm Việt, cũng từ đó đời sống của người Việt gắn chặt với biển.

Đồng bằng sông Cửu Long có chiều dài bờ biển 732 km với nhiều cửa sông và vịnh. Biển của đồng bằng sông Cửu Long chứa đựng nhiều hải sản quí với trữ lượng cao: Tôm chiếm 50% trữ lượng tôm cả nước, cá nổi 20%, cá  đáy 32%, ngoài ra còn có hải sản quí như  đồi mồi, mực…. Biển của đồng bằng sông Cửu long là một kho tài nguyên khổng lồ, gồm rất nhiều các loại hải sản có giá trị do đó là tức ăn quyết định tới việc hình thành ẩm thực biển nơi đây. Sông nhiều, biển rộng nên người chủ nhân thấm đậm tư duy sông nước, tư duy biển cả. Văn hoá ẩm thực biển đồng bằng sông Cửu Long cũng được định hình và xây dựng trên cái nền tảng chung đó. Không chỉ là hương vị đậm đà đặc trưng mà chính những loài hải sản kỳ lạ của xứ biển đã tạo nên những món ăn độc đáo, với những kĩ thuật chế biến đặc biệt, cách sử dụng và phương thức ăn uống đậm nét văn hoá địa phương; tự nhiên từ cái chung là con cá, con tôm khi đã thành phẩm là mang nét độc đáo, một thứ đặc sản vùng mới lạ và cuốn hút. Một cách âm thầm các bà nội trợ Việt Nam đang góp công sức cho việc giữ gìn và phát huy những giá trị đặc sắc văn hoá của ẩm thực biển Việt Nam.

Bờ biển vùng Tây Nam bộ chạy qua các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bến Tre, từ những vùng này cũng có những món ăn của biển đặc biệt.

Món ăn ngon nhất, cao cấp nhất của Sóc Trăng, mang đậm sắc thái văn hóa biển là món bong bóng cá đường. Bong bóng cá nấu súp hoặc chưng với đường phèn là món ăn trị bịnh. Cư dân vùng biển Mỹ Thanh trước đây nổi tiếng nghề làm bong bóng cá đường. Họ dùng dao mổ cá lấy bong bóng, rồi lọc lấy hết gân máu bên trong bong bóng cho hết tanh, sau đó phơi cho dẻo. Bong bóng cá đường rất to, mỗi cái nặng độ nửa ký.

Miền biển Trà Vinh phong phú thủy hải sản như tôm, cua, còng, ba khía...Vọp chong là một món ăn dân dã, là đặc sản của vùng này. Một đặc sản rất đặc trưng của vùng Trường Long Hòa- Ba Động có tên rất ấn tượng là “chù ụ”. Chù ụ thuộc họ cua... thân vuông, có hai càng to, hình dáng cục mịch, lưng ghồ ghề, chậm chạp, nhưng thịt chù ụ ăn rất ngon. Chù ụ có thể chế biến thành nhiều món ăn. Đơn giản là nướng than hồng, cũng có thể luộc như cua, ghẹ, hay hấp bia chấm muối ớt, hoặc nước mắm chua hoặc rang me, hoặc kho nghệ, xào hành...Ngoài ra, Trà Vinh còn món cá kèo kho gợt là món ngon đặc sắc và dễ làm. 

Hải sản ở vùng biển Hà Tiên nhiều tôm, ghẹ, cá đối, đặc biệt là cá đuối. Cá đuối có hình rẻ quạt, đuôi dài, da màu xanh rêu. Cá đuối biển có nhiều loại: đuối điện, đuối én, đuối bông, đuối sen...Canh chua cá đuối ở Hòn Tre được nấu chung với sả ớt cùng với các nguyên phụ liệu thông thường, tạo nên hương vị đặc sắc mà canh chua bình thường không có được. Ngoài nấu canh chua sả ớt, cá đuối còn được ướp muối ớt rồi đem nướng. Lạ miệng hơn là món cá đuối hấp bắp chuối. Cá đuối xào lăn cũng là món ngon dùng để ăn cơm hoặc với bánh mì. Cá trích Hà Tiên béo và ngon. Cá trích còn tươi được cắt đầu, đuôi, xẻ dọc hai bên thân để lấy thịt, loại bỏ xương, rồi đem ướp với gừng, tỏi băm và trộn đều với thính. Một phần cá được ép lấy nước cốt để chế làm nước chấm. Nước ép cá trích nấu sôi lên, rót vào một ít nước mắm Phú Quốc, thêm vào những trái ớt hiểm và một ít đậu phộng rang vàng được giã sơ  thế là có một chén nước chấm đặc biệt và một dĩa gỏi cá trích thơm ngon.

Đặc biệt ở Cà Mau có con tôm xà búi là loại tôm thẻ đuôi đỏ trên biển, đem về luộc, lột vỏ, xỏ lụi, phơi khô một vài nắng làm quà tặng. Ngoài ra còn có món trứng cá là món ăn bổ dưỡng, lại dễ chế biến. Trong số trứng các loại cá như cá hồi, cá cờ, cá tầm... thì trứng cá thu luôn được ưa chuộng.

Bữa ăn mang phong cách đặc chất Nam Bộ là ngồi xếp bằng trên chiếc chiếu, trải bên đầu hè nhà, có chút gió thoang thoảng hòa quyện với mùi thơm của cua nướng, tôm lụi vừa chín tới, … như có âm thanh của tiếng sóng biển trên mâm cơm người dân Việt, để luôn nhắc nhở biển là của chúng ta.

Ghi chú:

Trong tổng số 63 tỉnh thành của Việt Nam thì có đến 28 tỉnh thành ở vị trí giáp biển được xếp như sau:

- Ninh Bình: 16 km

- TP.HCM: 17 km

- Tiền Giang: 32 km

- Đà Nẵng: 37 km

- Thái Bình: 52 km

- Bạc Liêu: 56 km

- Bến Tre: 60 km

- Trà Vinh: 65 km

- Sóc Trăng: 72 km

- Bà Rịa - Vũng Tàu: 72 km

- Nam Định: 72 km

- Quảng Trị: 75 km

- Nghệ An: 82 km

- Thanh Hóa: 102 km

- Ninh Thuận: 105 km

- Thừa Thiên - Huế: 120 km

- Quảng Nam: 125 km

- Hải Phòng: 125 km

- Quảng Bình: 126 km

- Quảng Ngãi: 130 km

- Bình Định: 134 km

- Hà Tĩnh: 137 km

- Phú Yên: 182 km

- Bình Thuận: 192 km

- Kiên Giang: 200 km

- Quảng Ninh: 250 km

- Cà Mau: 254 km

- Khánh Hoà: 385 km